Bí ẩn sự biến mất của các nền văn minh cổ đại

Bất chấp phấn đấu của các nhà khảo cổ và sử gia, sự sụp đổ một số nền văn minh trong lịch sử loài người vẫn là ẩn số.

Thành Troy - hư hay thực

Câu chuyện về thành Troy được gắn liền có 2 trường thi của Homer: Iliad và Odyssey trong thần thoại Hy Lạp. Trong khi đầy đủ những nền văn minh cổ đại để lại di tích vật chất cho hậu thế thì thành Troy được coi như 1 câu chuyện trong trí mường tưởng của người xưa bởi trên trái đất thời tiên tiến, người ta ko thấy dấu vết của bức thành gắn liền mang cuộc đấu tranh bất hủ và con ngựa gỗ huyền thoại.

Tàn dư của thành Troy

Thế nhưng theo các nghiên cứu gần đây của những nhà sử học, thành Troy là có thật. Họ khẳng định rằng cách thức đây hơn 3.000 năm, thành Troy nằm trên một đỉnh đồi, gần bến cảng thông ra biển Aegae (hiện cảng này đã bị cát vùi lấp). Lúc các nhà buôn Hy Lạp, Italy, người yêu Đào Nha dong thuyền trong khoảng biển Aegae tới Biển Đen, họ đều dừng chân ở Troy để tiếp tế lương thực và giải trí. Những dấu vết khảo cổ học mới được phát hiện như: mảnh thuyền và cọc sắt nằm tản mác dưới các lớp đất cách thức thành Troy (thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay) khoảng 4 km là chứng cớ cho thấy chiến thuyền Hy Lạp đã từng đậu ở đây trước lúc tấn công vào thành, giống như lời kể của Homer trong anh hùng ca Iliad.

Con ngựa gỗ thành Troy trong truyền thuyết.

Vì sao thành Troy biến mất? Đó là câu hỏi mà nhiều thế hệ những nhà công nghệ mất công đi mua câu trả lời.

Giáo sư vật lý Amos Nur tại Đại học Stanford, Mỹ cho biết: “Chúng tôi tin rằng các thảm họa đột nhiên, đặc biệt là động đất, đã đóng vai trò quan yếu trong sự mất tích bí hiểm của phổ thông nền văn minh”. Các nhà kỹ thuật khác của Hiệp hội Địa vật lý Mỹ lại phát triển một kém chất lượng thuyết hoàn toàn khác. Lúc nghiên cứu vùng phía đông Địa Trung Hải ở cuối quá trình đồ đồng, họ cho rằng 1 trận động đất to có thể là thủ phạm chính đằng sau sự biến mất của phổ biến đô thị như Troy, Mycenae và Knossos. Các tỉnh thành này đã bị quét khỏi bản đồ toàn cầu trong khoảng năm 1.225 - một.175 trước Công nguyên. Và luận điểm này đã được Hiệp hội Địa lý, Vật lý Mỹ ủng hộ.

Văn hóa Harappa - Các pháo đài bằng đất sét nung

1 nền văn minh cổ đại nằm trong đại quát những nền văn minh Sông Ấn là một nền văn minh thời Cổ đại tăng trưởng vào khoảng thời kì từ năm 2.800 đến năm một.800 trước Công nguyên. Sử sách còn ghi nhận sự tăng trưởng cao của nền văn minh này về sự tăng trưởng kinh tế, thương mại, nông nghiệp, nghệ thuật, chữ viết... Nhưng nền văn hóa này đã biến mất mà nguyên nhân đến nay vẫn chưa rõ nhưng hàng loạt đền thờ được phát hiện đã chứng minh cho sự còn đó.

Kém chất lượng thuyết rộng rãi nhất là do người du mục Arian (tiếng Anh: Aryan) xuất hiện và đánh chiếm. Kém chất lượng thuyết thứ hai được phổ biến người bằng lòng là về các biến đổi khí hậu. Vào khoảng 1.800 năm trước Công nguyên, khí hậu trong lưu vực sông Ấn đổi thay, trở thành lạnh và khô hơn, sông Ghaggra-Hakra trở nên khô cạn khiến biến đổi kiến tạo mảng, nguồn nước của hệ thống sông bị chuyển hướng về đồng bằng sông Hằng dẫn tới sự suy vong của nền văn minh Harappa.

Các thuyết khác cho rằng sự suy vong của nền văn minh sông Ấn mang can hệ tới việc vương quốc người Sumer kết thúc và các quan hệ buôn bán mang vương quốc này đã không còn nữa, hay xung đột quân sự và bệnh tật đã kết thúc nền văn hóa này. Nguyên nhân quyết định cho sự suy tàn vẫn chưa được giải thích rõ ràng. Giáo sư Amos Nur và đồng nghiệp Prasad, lúc xem xét lịch sử địa chấn, đã nhận thấy sở hữu những trận động đất thảm khốc đổ xuống vùng ven biển gần biên thuỳ giữa Ấn Độ và Pakistan. Theo kém chất lượng thuyết của họ, một hoặc nhiều chấn động to với thể đã làm vỏ địa cầu di chuyển, kéo theo việc chặn dòng chảy của 1 con sông lớn trong vùng. Nền cung ứng nông nghiệp bị phá hủy, những trận lụt hiểm nguy xảy ra và cuối cùng vùi lấp những thị thành dưới bùn lầy.

Các tường thành của văn hóa Harappa. (Ảnh: Globalheritagefund)

Và nền văn minh Maya

Maya là nền văn minh cổ đặc sắc bên cạnh nền văn minh Andes, được xây dựng bởi người Maya, 1 bộ tộc thổ dân châu Mỹ trong khoảng năm 1.000 trước Công nguyên. Nền văn minh Maya đạt một trình độ cao chẳng những về lĩnh vực xây dựng nhà nước mà còn tăng trưởng ranh mãnh cả ngành kiến trúc, toán học, thiên văn học và tính toán thời gian. Những di tích khảo cổ học đã chứng minh người Maya đã vững mạnh định nghĩa “số 0” vào năm 357, sớm hơn châu Âu khoảng sắp 900 năm, xác định xác thực độ dài của 1 năm, thời gian trái đất quay hết một nói quanh mặt trời, chuẩn xác hơn đầy đủ lịch được châu Âu sử dụng vào thời đấy. Không những thế, tôn giáo của người Maya cũng rất đặc biệt vì với sự kết hợp giữa lễ thức sở hữu các chu kỳ của vũ trụ.

Hình minh họa bộ lịch Tzolk'in của người Maya. (Ảnh: yucatanadventure)

Cộng chung căn số có thành Troy và văn minh Harappa, hai thị thành Quirigua(Đông Guatemala ngày nay) và Benque Viejo, vốn là trọng điểm văn hóa của người Maya trong quá trình đỉnh cao, đột ngột biến mất vào cuối thế kỷ thứ 9 trước Công nguyên. Đa dạng nhà sử học trên toàn cầu cho rằng sự biến mất này là hậu quả của những trận đấu liên hồi, ban đầu là ngay trong bộ tộc của người Maya nhằm giành giật quyền lực và sau đó là của người Maya chống lại sự xâm lược mang tên đế quốc Tây Ban Nha. Nhưng kết quả nghiên cứu của nhà địa - vật lý Robert Kovach lại cho chúng ta 1 duyên cớ hủy diệt khác: 1 trận động đất kinh hồn.

Nền văn minh Chan Chan

Theo các tài liệu nghiên cứu, nền văn minh Chan Chan khởi nguồn trong khoảng năm 850 trước Công nguyên và trải qua thời kỳ cực phồn thịnh trong những năm đầu thế kỷ 15.

Nền văn minh Chan Chan

Không những thế, nền văn minh này đã bị lụi tàn lúc đế chế Inca xâm lăng. Hiện nay nhân mẫu vẫn trầm trồ trước những tàn dư của nền văn minh Chan Chan như các hình vẽ đồ sộ, kỳ dị trên cao nguyên Nazca.

Người ta đưa ra rất nhiều giả thuyết xung quanh các hình vẽ. Phổ quát người tin rằng các hình vẽ kỳ dị đó là phương pháp để người xưa liên lạc sở hữu sinh vật ngoài hành tinh.

Các cơn phản ứng của hành tinh vốn là căn do của đổ nát nhưng cho tới hiện tại, đây còn được xác định là nguyên cớ dẫn tới sự mất tích bí ẩn của phổ quát nền văn minh trong lịch sử loài người.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nền văn minh thung lũng Indus là 1 trong những kỳ quan kiến trúc vĩ đại nhất do con người thông minh ra trong thế giới cổ đại (được biết đến với mức độ tác động như là nền văn minh Harappan). Đây là 1 trong các tỉnh thành to nhất trên đất liền.

Nền văn minh thung lũng Indus, Pakistan

Nằm ở vị trí Pakistan ngày nay, nền văn minh thung lũng Indus lớn mạnh mạnh bí quyết đây 4.500 năm và sau ấy bị lãng quên cho đến khi di tích được khai quật vào các năm 1920.

Mang những khoa học tinh vi và đương đại, nền văn minh này vượt bậc mang hệ thống vệ sinh môi trường thị thành cũng như chứng cứ về trình độ đáng kinh ngạc trong kỹ thuật, toán học và thậm chí là nha khoa.

Vào khoảng năm 1500 trước Công nguyên, nền văn minh thung lũng Indus hầu như đã bị quên lãng, sở hữu thể là sau cuộc xâm lăng của các bộ tộc Ấn-Âu hay sự sụp đổ trong nông nghiệp do biến đổi khí hậu.

Đế chế Khmer, Campuchia

Là 1 trong các đế quốc hùng mạnh nhất khu vực Đông Nam Á, nên nền văn minh Khmer tác động từ quốc gia Campuchia hiện nay cho đến Lào, Thái Lan, Việt Nam, Myanmar và Malaysia. Hiện giờ, nó được biết tới mang tên gọi Angkor.

Ngoài những di tích khắc trên đá thì ko có bất kỳ chứng tích bằng văn bản nào tồn tại, bởi vậy hiểu biết của chúng ta về nền văn minh cổ đại này chỉ được chắp ghép từ các dò la khảo cổ học, phù điêu trên bức tường trong những ngôi đền và các tài liệu bên ngoài bao gồm cả tài liệu của Trung Quốc.

Đế chế Khmer, Campuchia

Người Khmer ứng dụng cả Ấn Độ giáo lẫn Phật giáo vào vun đắp những ngôi đền, tòa tháp và những cấu trúc phức tạp khác như Angkor Wat chỉ để thờ thần Vishnu.

Những cuộc xâm chiếm của quân thù, tử vong do bệnh dịch hạch, các vấn đề về điều hành nguồn nước tác động đến nông nghiệp và xung đột về quyền lực giữa những gia đình trong hoàng gia sở hữu thể là căn nguyên dẫn đến sự tàn lụi của đế chế này.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

"Anasazi" là tên hiện đại của người dân Pueblo cổ đại, các người dân sống ở khu vực "Ngã tư" (Four Corners) của Đông Nam Hoa Kỳ tại con đường giao nhau của các tiểu bang Utah, Arizona, New Mexico và Colorado.

Nền văn minh của họ xuất hiện vào khoảng thế kỷ thứ 12 trước Công nguyên, và vẫn còn được biết tới có các cấu trúc bằng đá và gạch xây dựng dọc theo những vách đá bao gồm Cliff Palace trong Công viên quốc gia Mesa Verde, những tàn dư của Nhà Trắng (White House Ruins) và Pueblo Bonito tại mép phía Bắc của Chaco Canyon. Kiến trúc này được trở thành chung cư phổ thông tầng mà thường chỉ với thể đi vào bằng dây thừng hoặc thang.

Anasazi, New Mexico, Mỹ

Người Pueblo cổ đại ko cố định phải "biến mất", bên cạnh đó, họ đã trong khoảng bỏ quê hương của mình vì các lý do mà cho đến nay vẫn chưa với lời trả lời. Rộng rãi chuyên gia cũng như những người Pueblo hiện đại – những người coi người Pueblo cổ đại như ông cha của mình tin rằng nạn phá rừng và hạn hán đã gây ra xung đột nội bộ và chiến tranh đã khiến người Pueblo rời bỏ quê hương.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Veracruz và Tabasco ở vùng đất thấp nhiệt đới phía nam miền trung Mexico đã từng là một nền văn minh lớn mạnh tiền Columbia - nơi xây dựng nên những thủ phủ khổng lồ đáng kinh ngạc, nơi diễn ra các cuộc đổ máu và sự hy sinh của con người, nơi phát minh ra định nghĩa về số ko và về cơ bản đặt nền móngcho mọi nền văn hóa Trung Mỹ.

Nền văn minh Olmec, Mexico

Nền văn minh Olmec thậm chí với thể là nền văn minh trước nhất tại Tây bán cầu đã vững mạnh hệ thống chữ viết, và sở hữu thể là đã phát minh ra cả la bàn và lịch Trung Mỹ. Mang niên đại khoảng 1.500 năm trước Công nguyên, nền văn minh Olmec đã ko được phát hiện bởi những sử gia cho tới giữa thế kỷ 19. Sự biến mất của nó được cho là do các thay đổi môi trường gây ra bởi những vụ phun trào núi lửa, địa chấn hoặc sở hữu thể là do sự suy yếu về nông nghiệp.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

1 đế chế sở hữu hoạt động thương mại cốt yếu sở hữu đế chế La Mã và Ấn Độ cổ là Đế chế Aksumite - còn được gọi là Vương quốc Aksum hoặc Axum - thống trị những nước ở Tây Bắc Châu Phi bao gồm cả nước Ethiopia trong khoảng thế kỷ thứ 4 trước Công nguyên.

Đế chế Aksumite, Ethiopia

Từng được cho là quê hương của nữ vương Sheba, đế quốc Aksumite sở hữu thể là 1 nước bản địa vững mạnh hùng mạnh của châu Phi bao gồm số đông Eritrea ngày nay, miền Bắc Ethiopia, Yemen, miền Nam A-rập Xê-út và miền bắc Sudan.

Đế chế đã mang bảng chữ chiếc riêng của mình và xây dựng nên những bia tưởng niệm đồ sộ. Đây là đế chế trước hết chuyển đổi sang công giáo. Sự biến mất của đế chế này được cho là do bị cô lập về kinh tế khi mở rộng sang Hồi giáo, do bị xâm lược, hoặc biến đổi khí hậu làm cho thay đổi mô phỏng dòng lũ của sông Nile.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Được đặt theo tên của vua Minos huyền thoại, nền văn minh Minoan của đảo Crete được tái phát hiện vào đầu thế kỷ 20, và bắt đầu từ đó đã phát hiện thêm ra những mảnh ghép hấp dẫn của một nền văn minh cổ đại bắt đầu lớn mạnh mạnh trong khoảng hơn 7.000 năm trước đây. Đỉnh cao của nó vào khoảng năm 1600 trước Công nguyên.

Nền văn minh Minoans, đảo Crete

Là 1 trong những trọng tâm thương mại xuất hiện vào khoảng năm 2700 trước Công nguyên, và được cho là nền văn minh tiên tiến với những cung điện nguy nga được xây dựng lại nhiều lần sau hàng loạt thiên tai (có thể là địa chấn và núi lửa Thera phun trào).

1 trong các cung điện ấy là cung điện Knossos, "mê cung" gắn liền mang truyền thuyết về vua Minos, và hiện nay là một địa điểm khảo cổ lớn lôi kéo khách du hý. Nhưng vào khoảng năm 1450 trước Công nguyên, một thảm họa đã làm nền văn minh Minoans không thể bình phục và sụp đổ.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các khu định cư lớn nhất ở Châu Âu công đoạn đồ đá mới được xây dựng bởi các người Cucuteni Trypillian của Ukraine, Romania và Moldova hiện tại. Nền văn minh bí mật này phát triển mạnh vào giữa năm 5500 trước Công nguyên và năm 2750 trước Công nguyên với đặc biệt là làm gốm và thói quen kỳ lạ cứ sau 60 tới 80 năm lại đốt làng của mình.

Nền văn minh Cucuteni - Trypillian, Ukraine & Romania

Các ngôi làng sau ấy được xây dựng lại trên đống tro tàn của ngôi làng cũ. Khoảng 3.000 địa điểm khảo cổ về Cucuteni - Trypillian đã được xác định. Giống như rộng rãi nền văn minh khác, nền văn minh Cucuteni - Trypillian có thể đã bị xóa sổ bởi biến đổi khí hậu, nhưng với kém chất lượng thuyết khác cho rằng họ dần dần hòa lẫn mang các hàng ngũ dân tộc khác cho đến khi nền văn hóa riêng của họ biến mất.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Nền văn minh Nabatean cổ đại ngụ tại miền Nam Jordan, Canaan và phía Bắc Arabia từ thế kỷ thứ 6 trước Công nguyên, trong khi các người du mục Nabatean kể tiếng Aramaic khởi đầu di cư khỏi Ả Rập.

Các di tích về họ được khắc vào các tảng sa thạch trên các ngọn núi của Jordan, và được nhớ tới mang khoa học thủy lợi. Việc quản lý hệ thống phức tạp những đập nước, kênh rạch và hồ đựng đã giúp họ mở mang và phát triển mạnh trong một khu vực sa mạc khô cằn.

Nền văn minh của người Nabatean, Jordan

Họ đã bị xâm lăng bởi những người La Mã vào năm 65 trước Công nguyên và mất quyền khiến chủ đất nước vào năm 106 sau Công nguyên. Sau đấy, đổi tên thành vương quốc Arabia Petrea.

Vào khoảng thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên, người Nabateans đã rời bỏ Petra mà cho tới hiện tại vẫn chưa mua được lý do chính xác làm họ ra đi. Người ta tin rằng, sau phổ thông thế kỷ bị người nước ngoài cầm quyền, nền văn minh Nabatean đã bị tàn lụi do các lực lượng nông dân người Hy Lạp chung cục đã chuyển đổi sang công giáo trước lúc đất đai của họ bị thu giữ hoàn toàn bởi những kẻ xâm lăng người Ả Rập.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Rất ít người Mỹ nhìn thấy rằng có tàn tích của 1 nền văn minh cổ đại biến mất ngay tại Mỹ - ở Illinois, ngay bên kia sông Mississippi, trong khoảng St Louis, Missouri.

Ngọn núi Cahokia là toàn bộ những gì còn lại của 1 nền văn minh bản địa của người Mississippi. Những cư dân của Cahokia ko lưu giữ lại văn bản mà bảo quản di sản thế giới này bằng những mô đất nhân tạo phủ đầy cỏ cũng như bằng đồ gốm và các đồ chế tạo khác.

Cahokia, Illinois, Mỹ

Cahokia đã từng là trọng tâm thành thị lớn nhất phía Bắc Trung Mỹ trong số những thị thành to của Mexico và có thể đã từng là nơi cư ngụ của khoảng 40.000 người vào năm 1250. Cahokia đã bị xóa sổ khoảng 100 năm trước khi người châu Âu đến Bắc Mỹ, sở hữu thể do những nguyên tố môi trường hoặc do các cuộc xâm lăng của những dân tộc khác.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Ko giống như người Minoan, người Mycenae không tăng trưởng mạnh về thương nghiệp. Đỉnh cao của nền văn minh này là vào khoảng thời gian nền văn minh Minoan biến mất.

Nền văn minh Mycenaean đã từng phải chịu chứa sự cai trị trong 5 thế kỷ trước lúc biến mất vào khoảng năm 1100 trước Công nguyên.

Nền văn minh Mycenae, Hy Lạp

Theo huyền thoại Hy Lạp, Mycenae đã đánh bại thành Troy thần thoại. Các đồ tạo tác của đế chế này đã được tậu thấy ở vùng đất Ireland xa xôi.

Trong thực tại, nền văn minh mang sự hùng mạnh về cả văn hóa lẫn kinh tế này đã bỏ lại đằng sau sự phong lưu về kiến trúc, nghệ thuật và đồ chế tạo. Điều gì đã xảy ra mang để chế Mycenae? Có thể là do thiên tai, nhưng đông đảo những chuyên gia tin rằng ấy mang thể là do những kẻ xâm lăng nước ngoài hay là do xung đột nội bộ đã dẫn tới sự biến mất của đế chế.

Nền văn minh Moche, Peru

Nền văn minh Moche đã lớn mạnh một thị trấn hội nông nghiệp hoàn hảo với các cung điện, kim tự tháp và các kênh mương tưới tiêu phức tạp trên bờ biển phía Bắc của Peru vào khoảng trong khoảng năm 100 tới năm 800.

Dù rằng họ không mang tài liệu lưu giữ bằng văn bản nhưng đã để lại một đôi làm mai về lịch sử của họ. Đấy là những món đồ gốm hết sức chi tiết, tinh xảo và các Công trình kiến trúc hoành tráng.

Nền văn minh Moche, Peru

Vào năm 2006, 1 căn phòng của người Moche đã được phát hiện và chừng như căn phòng này đã được sử dụng để lưu giữ hài cốt của con người.

Có đa số nhái thuyết được đưa ra xoay lòng vòng lý do tại sao nền văn minh Moche lại biến mất, nhưng lời giải thích phổ thông nhất là do ảnh hưởng của El Nino, một mô hình thời tiết khắc nghiệt mang đặc điểm xen kẽ thời kì lũ lụt và hạn hán khắc nghiệt.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Rất ít người biết về người Clovis, một tộc người Ấn Độ thời tiền sử được cho là các cư dân đầu tiên của Bắc Mỹ.

Các đồ chế tác, xương và lưỡi dao bằng đá là các mối manh độc nhất cho rằng nền văn minh này đã từng tồn tại.

Nền văn minh Clovis, Bắc Mỹ

Trong 30 năm qua, những tàn tích về hoạt động của con người cổ đại đã được phát hiện, nhưng lý do họ biến mất vẫn còn trong bí mật. 1 Số suy đoán cho rằng người Clovis đã săn bắn quá rộng rãi khiến cho ảnh hưởng tới nguồn sản xuất thực phẩm của họ, hoặc do sự đổi thay khí hậu, bệnh tật và thú dữ đã lấy đi nguồn thực phẩm của họ.

Các người khác tin rằng người Clovis không hoàn toàn biến mất, mà chỉ đơn thuần phân tán vào các bộ lạc người Mỹ bản địa.