Tổng quan về bệnh lý dịch tả lợn châu Phi

Nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi được cho là đã xuất hiện từ năm 1907 và được mô tả lần đầu tiên vào năm 1921 tại Kenya. Bệnh lý lây truyền trong nội bộ vùng châu Phi cho tới năm 1957, là thời điểm có báo cáo thường mọc dịch tại Bồ Đào Nha. Kể từ đó, bệnh bắt đầu lây lan qua những nước châu Âu trong những năm 1980 và gần đây đã mọc ở Nga, Trung Quốc, Nhật Bản.

Mỗi ngày đều có báo cáo về phát sinh ổ dịch tả lợn châu Phi trên khắp thế giới. Ngày gần nhất có báo cáo về dịch tả lợn châu Phi ở Trung Quốc là ngày 07/09/2018 tại tỉnh An Huy và tính tới thời điểm hiện ở đã có khoảng 40.000 lợn mắc bệnh được tiêu hủy nhằm khống chế dịch. Căn bệnh dịch tả lợn châu Phi đã trở thành một nguy cơ hiện hữu với ngành chăn nuôi lợn ở các nước Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam.

Vi rút gây ra bệnh dịch tả lợn châu Phi (ASFV) là một DNA virus, thuộc họ Asfarviridae. Đây là một loại virus khác hoàn toàn với virus gây bệnh Dịch tả lợn cổ điển (Classical swine fever vi rút – CSFV) là một loại ARN vi rút, thuộc họ Flaviviridae. ASFV chủ yếu gây nhiễm vào đại thực bào của lợn và gây dịch bệnh to lớn cho đàn lợn nuôi và lợn rừng. ASFV bị vô hoạt ở nhiệt độ 60^oC trong 20 phút, pH =11,5. Những hóa chất sát trùng thông dụng đều có khả năng tiêu diệt vi rút như ête, chloroform, NaOH 0,8%, clorin 3%, formalin 0,3% và những hợp chất chứa iod. Virus có khả năng tồn tại lâu dài trong máu, trong các mô bào và những sản phẩm thịt sống hoặc nấu không chín kỹ. Loài ve mềm (thuộc chi Ornithodoros) đóng vai trò vectơ di truyền nhóm bệnh.

Lợn mắc virus dịch tả lợn châu Phi có tỉ lệ chết 100% - (ảnh Internet).

Nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi không lây nhiễm sang người tuy nhiên có thể gây nhóm bệnh và tạo nên chết nhiều lợn gây ra thiệt hại vô cùng lớn nề cho ngành chăn nuôi lợn.

Dấu hiệu lâm sàng của bệnh lớn hay nhẹ tùy thuộc vào độc lực của virus gây nhóm bệnh. Vi rút độc lực khá cao thường gây ra căn bệnh ở thể quá cấp tính và cấp tính với tỷ lệ chết lên đến 100%. Virus độc lực trung bình tạo nên nhóm bệnh tại nguy cơ cấp và á cấp tính với tỷ lệ chết khoảng 60% trong khi căn bệnh nguy cơ mạn tính và ẩn tính thường vì virus độc lực kém gây với tỷ lệ chết từ 2 – 10%. Lợn bệnh lý ở khả năng cấp tính thường có những biểu hiện như: Sốt cao (41-42^oC), bỏ ăn, nằm nghiêng, tăng tần số hô hấp, nôn và chảy nước thị lực, nước mũi. Lợn mọc những đám hoặc nốt xuất huyết tại tai, bụng, bẹn, đuôi và chân. Lợn có nếu táo bón rồi tiêu chảy, phân có khả năng nhày hoặc lẫn máu (có nguy cơ quan sát nhận thấy dính vào gốc đuôi). Về bệnh tích khi mổ khám có khả năng biết trường hợp xuất huyết dưới da, sưng và xuất huyết ở hạch lâm ba khiến hạch lâm ba đỏ tím như cục máu (đặc biệt là hạch ở khu vực gần dạ dày, gan và thận). Xoang bao tim tích nước vàng, tràn dịch màng phổi, tích dịch tại xoang bụng. Phổi sung huyết hoặc xuất huyết thành đốm, khí phế quản tích bọt. Vỏ thận xuất huyết điểm. Dạ dày và ruột cũng xuất huyết thành đốm hoặc thành mảng.

Cho đến nay, vẫn chưa có vắc xin để phòng nhóm bệnh này do:

• những thấy biết về điểm cảm thụ của vi rút tại tế bào đích còn rất hạn chế.
• Sự phức tạp trong hệ gene của virus.
• Thiếu quá có nhiều thông tin về mối liên hệ giữa nguy cơ gây căn bệnh và yếu tố dịch tễ học của bệnh.

Chính vì thế, một chương trình hành động quyết liệt để phòng chống bệnh phụ thuộc vào các cách an toàn sinh học là khá cần thiết. Sự gắn kết nghiên cứu giữa người chăn nuôi, chuyên gia thú y và các nhà khoa học càng trở nên nhất là quan trọng trong thời điểm này, khi nhóm bệnh dịch tả lợn châu Phi đã trở thành một mối nguy thực sự với ngành chăn nuôi lợn tại Việt Nam.